اه محرم به دلیل اتفاقاتی در آن رخ داده است در نزد همه مسلمانان جهان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. ماه محرم یا محرم‌الحرام نخستین ماه تقویم اسلامی (هجری قمری) و به اعتقاد مسلمانان از جملهٔ ماه‌های حرام است.
شیعیان در این ماه به عزاداری برای امام حسین (ع) و یارانش می پردازند. اهل سنت نیز روز عاشورا را سالگرد روزی می دانند که موسی دریای سرخ را شکافت و خودش و پیروانش از آن عبور کردند.
سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا
اهل سنت این روز را گرامی می دارند. سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. عاشورا، دهمین روز از ماه محرم در تقویم هجری قمری است ، شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است که با تقویم هجری خورشیدی این روز برابر با سه‌شنبه، ۲۰ مهر ۵۹ خورشیدی است . در این روز حسین بن علی و یاران وی در رویداد کربلا در جنگ با لشکر یزید کشته شدند و مسلمانان در آن سوگواری میکنند. در مناطق شیعه نشین مراسم عزاداری برگزار می‌شود.
در تقویم رسمی ایران، افغانستان، عراق، پاکستان و هند این روز تعطیل می‌باشد.سوگواری برای کشته شدان کربلا در همان روزهای پس این واقعه انجام شد. در اربعین هنکامیکه اسیران از شام بسوی مدینه درحرکت بودند راه خود را به سمت کربلا تغییر داه و هنکامیکه بدان سرزمین رسیدند با جابر ابن عبدالله انصاری صحابی پیامبر و تعدادی از بنی هاشم مواجه شدند و در آنجا به سوگواری و نوحه سرایی پرداختند.
سوگواری برای حسین بن علی و دیگر یارانش از روز نخست محرم آغاز می‌شود و در ظهر عاشورا به اوج می‌رسد. در غروب و شامگاه عاشورا، این سوگواری تحت عنوان مراسم شام غریبان ادامه پیدا می‌کند. در روز ۱۲ محرم نیز مراسمی با نام «سوم امام حسین» انجام می‌شود.
این نوع مراسم‌ها در روز ۱۶ محرم با نام «هفتم امام حسین» و ۲۰ صفر با نام «اربعین» ادامه پیدا می‌کند. مراسم سوگواری سومین امام شیعیان از دیدگاه شیعه اهمیت بسیاری دارد و انجام آن عبادت است. سوگواری محرم در جاهای مختلف به صورت‌های گوناگون انجام می‌شود.
علاوه بر شیعیان، این مراسم در میان غیر‌مسلمانان در ترینیداد و توباگو، جامائیکا، هند و ارمنی‌های ایران برگزار می‌شود. سوگواری محرم علاوه بر ابعاد مذهبی، ابعاد سیاسی و اجتماعی نیز دارد.
هر ساله با آغاز ماه محرم، قزوین غرق در پارچه های سبز و سیاه می شود و شهر حال و هوای دیگری به خود می‌گیرد، حسینیه ها و تکایای زیادی در سطح شهر بر پا می شود، مردم مناطق مختلف استان قزوین نیز مانند سایر هموطنان، با شیوه های خاص خود به سوگواری سید شهدا (ع) می پردازند.
نوجوانان در محله های قدیمی و جدید با هم تکیه ای هر چند کوچک به پا می کنند و هر روز مراسم روضه خوانی و سینه زنی داشته و نذورات محله را بین مردم تقسیم می کنند، مساجد رنگ و بوی خاصی پیدا کرده و جنب و جوش در آن زیاد می شود و هر کسی با توجه به وسع خود سعی در خدمت رسانی به مراسم عزاداری دارد.
در شهر قزوین دو روضه خوانی بزرگ توسط خانواده های اصیل قزوین در محله های تاریخی خیابان و گذر مسجد جامع (حسینیه خیابانی،حسینیه آقا سید جمال) در دو نوبت صبح و بعد از ظهر برگزار می شود که مردم شهر در آن شرکت می کنند.
عزیمت هزاران مشتاق اهل بیت و عزادار حسینی از سراسر کشور به شهر قزوین و حضور در حسینیه «آقاسیدجمال» با سابقه بیش از یکصد سال در این شهر بر غنای عزاداریها و سوگواری امام سوم شعیان می افزاید.
این دو حسینیه از جایگاه مذهبی خاصی در شهر برخوردار بوده و خیل عزاداران در روز های تاسوعا و عاشورا هم به این مراکز سر می زنند و به نوحه خوانی می پردازند.
سفره های نذری
گستردن سفره های نذری که از دیرباز در بین زنان متداول بوده است، به غیر از جنبه‌های مذهبی و روحانی، کاربری‌های اجتماعی متفاوتی دارد و می توان آن را یک نوع انجمن زنانه نامید. در این مجالس، زنان علاوه بر انجام مراسم دعا، دیدارهای خود را تازه می کنند و در رفع مشکلات به یکدیگر کمک می نمایند و گاهی نیز تصمیماتی جهت امور محله و یا فامیل می گیرند، برخی از این سفره‌ها عبارتند از:
سفره حضرت رقیه
هنگام گستراندن این سفره، فضا را با آجر و شمع سبز تزیین می کنند تا بازگو کننده خرابه‌های شام باشد و پس از روضه خوانی لقمه‌هایی که از نان، پنیر، خرما و سبزی خوردن تهیه شده است، بین میهمانان توزیع می شود.
سفره بی بی حور (بی بی نور)
این سفره را در سهم رحله پهن می کنند. ابتدا دو بار آن را می اندازند، مرحله سوم هنگامی گسترده می شود که حاجتشان بر آورده شده باشد و در آن کاچی و میوه توزیع می شود. در بین میوه ها حتماً یک میوه باید در بسته باشد مانند: هندوانه،انار،پرتقالو… این سفره را در صبح روزسه شنبه می اندازند.
سفره امام حسن (ع)
این سفره را معمولاً در روز بیست و هشتم ماه صفر می اندازند. فضای میهمانی را با رنگ سبز تزیین میکنند. ظروف می‌بایستی سبزباشد. همچنین غذایی که توزیع می شود باید از غذاهای سبز رنگ مانند کوکوسبزی، آش و… باشد. همچنین شله زرد نیز توزیع می کنند و روی آن را با خلال سبز تزیین می نمایند.
سفره حضرت قاسم (ع)
در این سفره پس از مراسم روضه خوانی و دعا، شیرینی و نقل و حنا بین میهمانان توزیع می کنند.
سفره حضرت علی (ع)
این سفره ساده ترین سفره نذری است ودرآن فقط نمک، شیر و نان جومی گذارند.
سفره دوازده امام
در این سفره پس از خواندن دعای توسل، میوه، آجیل مشکل گشا و آش رشته پخش می کنند.
سفره حضرت عباس (ع )
در این سفره نیز پس از خواندن روضه از شهادت و دلاوری‌های حضرت ابوالفضل (ع)، آش رشته و عدس پلو بین میهمانان توزیع می کنند.
سفره نذری ولدآبادی
در «بهشت حسینی» قزوین که در ضلع جنوبی مقبره «امامزاده حسین» واقع شده است، سنگ قبری متعلق به «سید محمد ولدآبادی» دیده می شود. اگر کسی حاجتی داشته باشد، پارچه سبزی روی سنگ قبر او می گسترانند و شمع روشن میکنند و بین مردم نان و ماست توزیع می‌نماید. بسیاری از کسانیکه از ایشان حاجت گرفته اند، روی سنگ قبر او طاقی زده اند، ولی هر بار این طاق فرو ریخته است و مردم قزوین بر این اعتقادند که مقبره ایشان طاق نمی پذیرد.
همچنین حرم چهار انبیا یا پیغمبریه که در مرکز شهر قزوین واقع شد و مدفن چهار پیغمبر خدا و یک امامزاده است، در روزهای اول هر ماه هجری شاهد تجمع زنان قزوینی است که برای زیارت و خواندن دعا به آنجا می آیند. عدهای نیز که حاجت آنها بر آورده شده است، در آن محل آجیل مشگل گشا توزیع می کنند.
عزیمت هزاران مشتاق اهل بیت و عزادار حسینی از سراسر کشور به شهر قزوین و حضور در حسینیه «آقا سید جمال» با سابقه بیش از یکصد سال در این شهر برای برآورده شدن حاجتها و شفای بیماران برغنای عزاداریها و سوگواری امام سوم شعیان می افزاید.
عزاداری و حضور دسته های سینه زنی و زنجیر زنی در کوچه و خیابانها و اجتماع آن اندر زیارتگاه «امام زاده حسین» ازبرنامه های هیات های مذهبی در ده اول محرم است. بارگاه «امام زاده حسین» که در بین مردم قزوین به «شاهزاده حسین» معروف است از فرزندان امام هشتم رضا (ع) بوده و در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی محل عزاداری هیات های مذهبی شهر قزوین است.
مراسم رسمي عزاداري در قزوين از روز هفتم محرم
مراسم رسمی در شهر قزوین از روز هفتم ماه محرم شروع می شود که هیات های حسینی از سراسر استان در شب هفتم به امامزاده آمنه خاتون، امامزاده علی و بی بی شهربانو، در شب هشتم به امامزاده سلطان سید محمد و شب نهم به امامزاده حسین می روند.
هیات ها بصورت دسته هایي که شامل علامت کشی، طبق کشی، طبل و سنج زنی، زنجیر زنی و سینه زنی است و با نشان خاص به عزاداری می پردازند، در قزوین روز تاسوعا مردم به زیارت امامزاده علی، آمنه خاتون و خانه قدیمی امام جمعه (که متعلق به امام جمعه شهیدی یکی از بزرگان قزوین بوده و از خانه های تاریخی با پیشینه مذهبی قزوین است) سلطان سید محمد و در آخر به حسینیه آقا سید جمال می روند و خود را برای مراسم شب که در جوار امامزاده حسین برپا می شود،آماده می کنند.
طبق کشی
مراسم طبق کشی از سنت های خاص شهر قزوین است، طبق از جنس چوب با ارتفاع حدود یک و نیم متر و قطر یک متر است، بیشتر قسمت های آن را آیینه کاری می کنند، این طبق است و آنها شیئی را روی سرمی گذارند و آنرا حمل می کنند. در شهر قزوین در شب تاسوعا، همه دسته های عزاداری از مساجد و تکایای خود به طرف امامزاده ˈسلطان سیدمحمدˈ به راه می افتند و در آنجا تجمع می کنند و در شب عاشورا به سمت ˈامامزاده حسین(ع) می روند. در روز عاشورا نیز هیاتها به امامزاده حسین رفته و با چرخیدن به دور صحن امامزاده و عزاداری در ادامه به مزار شهدا رفته و سپس به مساجد خود بر می گردند، مراسم شام غریبان نیز در تمام مساجد استان برگزار می شود که مردم با در دست داشتن شمع و گل گرفتن سر این مراسم را اجرا می کنند و به میهمانی مساجد محله های دیگر می روند.
بارگاه «امامزاده حسین (ع)» که در بین مردم قزوین به «شاهزاده حسین» معروف است از فرزندان امام هشتم رضا (ع) بوده و در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی محل عزاداری هیات های مذهبی شهر قزوین است. در مناطق روستایی نیز اهالی هر روستا، در شب عاشورا به نزدیکترین امامزاده محل رفته و تمام شب را تا قبل از طلوع آفتاب به سینه زنی می پردازند و پس از خواندن نماز صبح به طرف روستای خود حرکت می کنند. دسته های عزادار، یک دور در محل می زنند و نوحه می خوانند و سپس به مسجد محل می روند.
شیعیان در این ماه به عزاداری برای امام حسین (ع) و یارانش می پردازند. اهل سنت نیز روز عاشورا را سالگرد روزی می دانند که موسی دریای سرخ را شکافت و خودش و پیروانش از آن عبور کردند.
سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا
اهل سنت این روز را گرامی می دارند. سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. عاشورا، دهمین روز از ماه محرم در تقویم هجری قمری است ، شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است که با تقویم هجری خورشیدی این روز برابر با سه‌شنبه، ۲۰ مهر ۵۹ خورشیدی است . در این روز حسین بن علی و یاران وی در رویداد کربلا در جنگ با لشکر یزید کشته شدند و مسلمانان در آن سوگواری میکنند. در مناطق شیعه نشین مراسم عزاداری برگزار می‌شود.
در تقویم رسمی ایران، افغانستان، عراق، پاکستان و هند این روز تعطیل می‌باشد.سوگواری برای کشته شدان کربلا در همان روزهای پس این واقعه انجام شد. در اربعین هنکامیکه اسیران از شام بسوی مدینه درحرکت بودند راه خود را به سمت کربلا تغییر داه و هنکامیکه بدان سرزمین رسیدند با جابر ابن عبدالله انصاری صحابی پیامبر و تعدادی از بنی هاشم مواجه شدند و در آنجا به سوگواری و نوحه سرایی پرداختند.
سوگواری برای حسین بن علی و دیگر یارانش از روز نخست محرم آغاز می‌شود و در ظهر عاشورا به اوج می‌رسد. در غروب و شامگاه عاشورا، این سوگواری تحت عنوان مراسم شام غریبان ادامه پیدا می‌کند. در روز ۱۲ محرم نیز مراسمی با نام «سوم امام حسین» انجام می‌شود.
این نوع مراسم‌ها در روز ۱۶ محرم با نام «هفتم امام حسین» و ۲۰ صفر با نام «اربعین» ادامه پیدا می‌کند. مراسم سوگواری سومین امام شیعیان از دیدگاه شیعه اهمیت بسیاری دارد و انجام آن عبادت است. سوگواری محرم در جاهای مختلف به صورت‌های گوناگون انجام می‌شود.
علاوه بر شیعیان، این مراسم در میان غیر‌مسلمانان در ترینیداد و توباگو، جامائیکا، هند و ارمنی‌های ایران برگزار می‌شود. سوگواری محرم علاوه بر ابعاد مذهبی، ابعاد سیاسی و اجتماعی نیز دارد.
هر ساله با آغاز ماه محرم، قزوین غرق در پارچه های سبز و سیاه می شود و شهر حال و هوای دیگری به خود می‌گیرد، حسینیه ها و تکایای زیادی در سطح شهر بر پا می شود، مردم مناطق مختلف استان قزوین نیز مانند سایر هموطنان، با شیوه های خاص خود به سوگواری سید شهدا (ع) می پردازند.
نوجوانان در محله های قدیمی و جدید با هم تکیه ای هر چند کوچک به پا می کنند و هر روز مراسم روضه خوانی و سینه زنی داشته و نذورات محله را بین مردم تقسیم می کنند، مساجد رنگ و بوی خاصی پیدا کرده و جنب و جوش در آن زیاد می شود و هر کسی با توجه به وسع خود سعی در خدمت رسانی به مراسم عزاداری دارد.
در شهر قزوین دو روضه خوانی بزرگ توسط خانواده های اصیل قزوین در محله های تاریخی خیابان و گذر مسجد جامع (حسینیه خیابانی،حسینیه آقا سید جمال) در دو نوبت صبح و بعد از ظهر برگزار می شود که مردم شهر در آن شرکت می کنند.
عزیمت هزاران مشتاق اهل بیت و عزادار حسینی از سراسر کشور به شهر قزوین و حضور در حسینیه «آقاسیدجمال» با سابقه بیش از یکصد سال در این شهر بر غنای عزاداریها و سوگواری امام سوم شعیان می افزاید.
این دو حسینیه از جایگاه مذهبی خاصی در شهر برخوردار بوده و خیل عزاداران در روز های تاسوعا و عاشورا هم به این مراکز سر می زنند و به نوحه خوانی می پردازند.
سفره های نذری
گستردن سفره های نذری که از دیرباز در بین زنان متداول بوده است، به غیر از جنبه‌های مذهبی و روحانی، کاربری‌های اجتماعی متفاوتی دارد و می توان آن را یک نوع انجمن زنانه نامید. در این مجالس، زنان علاوه بر انجام مراسم دعا، دیدارهای خود را تازه می کنند و در رفع مشکلات به یکدیگر کمک می نمایند و گاهی نیز تصمیماتی جهت امور محله و یا فامیل می گیرند، برخی از این سفره‌ها عبارتند از:
سفره حضرت رقیه
هنگام گستراندن این سفره، فضا را با آجر و شمع سبز تزیین می کنند تا بازگو کننده خرابه‌های شام باشد و پس از روضه خوانی لقمه‌هایی که از نان، پنیر، خرما و سبزی خوردن تهیه شده است، بین میهمانان توزیع می شود.
سفره بی بی حور (بی بی نور)
این سفره را در سهم رحله پهن می کنند. ابتدا دو بار آن را می اندازند، مرحله سوم هنگامی گسترده می شود که حاجتشان بر آورده شده باشد و در آن کاچی و میوه توزیع می شود. در بین میوه ها حتماً یک میوه باید در بسته باشد مانند: هندوانه،انار،پرتقالو… این سفره را در صبح روزسه شنبه می اندازند.
سفره امام حسن (ع)
این سفره را معمولاً در روز بیست و هشتم ماه صفر می اندازند. فضای میهمانی را با رنگ سبز تزیین میکنند. ظروف می‌بایستی سبزباشد. همچنین غذایی که توزیع می شود باید از غذاهای سبز رنگ مانند کوکوسبزی، آش و… باشد. همچنین شله زرد نیز توزیع می کنند و روی آن را با خلال سبز تزیین می نمایند.
سفره حضرت قاسم (ع)
در این سفره پس از مراسم روضه خوانی و دعا، شیرینی و نقل و حنا بین میهمانان توزیع می کنند.
سفره حضرت علی (ع)
این سفره ساده ترین سفره نذری است ودرآن فقط نمک، شیر و نان جومی گذارند.
سفره دوازده امام
در این سفره پس از خواندن دعای توسل، میوه، آجیل مشکل گشا و آش رشته پخش می کنند.
سفره حضرت عباس (ع )
در این سفره نیز پس از خواندن روضه از شهادت و دلاوری‌های حضرت ابوالفضل (ع)، آش رشته و عدس پلو بین میهمانان توزیع می کنند.
سفره نذری ولدآبادی
در «بهشت حسینی» قزوین که در ضلع جنوبی مقبره «امامزاده حسین» واقع شده است، سنگ قبری متعلق به «سید محمد ولدآبادی» دیده می شود. اگر کسی حاجتی داشته باشد، پارچه سبزی روی سنگ قبر او می گسترانند و شمع روشن میکنند و بین مردم نان و ماست توزیع می‌نماید. بسیاری از کسانیکه از ایشان حاجت گرفته اند، روی سنگ قبر او طاقی زده اند، ولی هر بار این طاق فرو ریخته است و مردم قزوین بر این اعتقادند که مقبره ایشان طاق نمی پذیرد.
همچنین حرم چهار انبیا یا پیغمبریه که در مرکز شهر قزوین واقع شد و مدفن چهار پیغمبر خدا و یک امامزاده است، در روزهای اول هر ماه هجری شاهد تجمع زنان قزوینی است که برای زیارت و خواندن دعا به آنجا می آیند. عدهای نیز که حاجت آنها بر آورده شده است، در آن محل آجیل مشگل گشا توزیع می کنند.
عزیمت هزاران مشتاق اهل بیت و عزادار حسینی از سراسر کشور به شهر قزوین و حضور در حسینیه «آقا سید جمال» با سابقه بیش از یکصد سال در این شهر برای برآورده شدن حاجتها و شفای بیماران برغنای عزاداریها و سوگواری امام سوم شعیان می افزاید.
عزاداری و حضور دسته های سینه زنی و زنجیر زنی در کوچه و خیابانها و اجتماع آن اندر زیارتگاه «امام زاده حسین» ازبرنامه های هیات های مذهبی در ده اول محرم است. بارگاه «امام زاده حسین» که در بین مردم قزوین به «شاهزاده حسین» معروف است از فرزندان امام هشتم رضا (ع) بوده و در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی محل عزاداری هیات های مذهبی شهر قزوین است.
مراسم رسمي عزاداري در قزوين از روز هفتم محرم
مراسم رسمی در شهر قزوین از روز هفتم ماه محرم شروع می شود که هیات های حسینی از سراسر استان در شب هفتم به امامزاده آمنه خاتون، امامزاده علی و بی بی شهربانو، در شب هشتم به امامزاده سلطان سید محمد و شب نهم به امامزاده حسین می روند.
هیات ها بصورت دسته هایي که شامل علامت کشی، طبق کشی، طبل و سنج زنی، زنجیر زنی و سینه زنی است و با نشان خاص به عزاداری می پردازند، در قزوین روز تاسوعا مردم به زیارت امامزاده علی، آمنه خاتون و خانه قدیمی امام جمعه (که متعلق به امام جمعه شهیدی یکی از بزرگان قزوین بوده و از خانه های تاریخی با پیشینه مذهبی قزوین است) سلطان سید محمد و در آخر به حسینیه آقا سید جمال می روند و خود را برای مراسم شب که در جوار امامزاده حسین برپا می شود،آماده می کنند.
طبق کشی
مراسم طبق کشی از سنت های خاص شهر قزوین است، طبق از جنس چوب با ارتفاع حدود یک و نیم متر و قطر یک متر است، بیشتر قسمت های آن را آیینه کاری می کنند، این طبق است و آنها شیئی را روی سرمی گذارند و آنرا حمل می کنند. در شهر قزوین در شب تاسوعا، همه دسته های عزاداری از مساجد و تکایای خود به طرف امامزاده ˈسلطان سیدمحمدˈ به راه می افتند و در آنجا تجمع می کنند و در شب عاشورا به سمت ˈامامزاده حسین(ع) می روند. در روز عاشورا نیز هیاتها به امامزاده حسین رفته و با چرخیدن به دور صحن امامزاده و عزاداری در ادامه به مزار شهدا رفته و سپس به مساجد خود بر می گردند، مراسم شام غریبان نیز در تمام مساجد استان برگزار می شود که مردم با در دست داشتن شمع و گل گرفتن سر این مراسم را اجرا می کنند و به میهمانی مساجد محله های دیگر می روند.
بارگاه «امامزاده حسین (ع)» که در بین مردم قزوین به «شاهزاده حسین» معروف است از فرزندان امام هشتم رضا (ع) بوده و در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی محل عزاداری هیات های مذهبی شهر قزوین است. در مناطق روستایی نیز اهالی هر روستا، در شب عاشورا به نزدیکترین امامزاده محل رفته و تمام شب را تا قبل از طلوع آفتاب به سینه زنی می پردازند و پس از خواندن نماز صبح به طرف روستای خود حرکت می کنند. دسته های عزادار، یک دور در محل می زنند و نوحه می خوانند و سپس به مسجد محل می روند.